Na przestrzeni ostatniego stulecia państwa europejskie adaptowały różne formy ustroju społeczno-gospodarczego zachowując wspólne i fundamentalne cechy charakterystyczne dla gospodarek rynkowych. Istotne różnice w przyjmowanych modelach ustrojowych dotyczą poziomu i zakresu integracji państwa w gospodarkę, systemu i narzędzi regulacji procesów gospodarczych, a także celów i kształtu polityki społeczno-gospodarczej.
Rola i zakres zarówno rynku, jak i państwa w gospodarce jest od dawna przedmiotem ostrych dyskusji natury teoretycznej. We współczesnej literaturze ekonomicznej można – z pewnym dopuszczalnym uproszczeniem – wyszczególnić różne odmiany ustroju (ładu, modelu) społeczno-ekonomicznego w krajach europejskich. Przynależność do poszczególnych modeli zależna jest od dwóch podstawowych kryteriów: efektywności gospodarczej i sprawiedliwości społecznej.
Przebieg współczesnych procesów kształtowania sie modelu społeczno-gospodarczego – a zwłaszcza światowy kryzys finansowy – wyraźnie pokazał, że neoliberalny system gospodarczy wyczerpał swoje możliwości rozwojowe. W szczególności zaś podważył paradygmat zdolności tej formy gospodarowania do osiągnięcia wysokiej efektywności ekonomicznej, a skutkiem niedoskonałości systemu są rozrastające się dysproporcje rozwojowe w świecie oraz pogłębiające się dramatyczne niesprawiedliwości i nierówności dochodowe ludności. Powstaje zatem konieczność poszukiwania nowego modelu ustroju społeczno-gospodarczego krajów i ustanowienie takiego ładu życia społecznego i gospodarczego, który będzie ukierunkowany przede wszystkim na realizację sprawiedliwego podziału bogactwa między narodami i grupami społecznymi.
Jak wskazują bowiem rozważania teoretyczne, a także badania naukowe na temat efektów społeczno-gospodarczych państw o społecznej gospodarce rynkowej (tzw. państw opiekuńczych), kraje realizujące w większej mierze ideę sprawiedliwości społecznej osiągają długofalowe przyśpieszenie wzrostu gospodarczego oraz wysoką efektywność makroekonomiczną, nie tracąc sprawności w funkcjonowaniu państwa i realizując w pełni funkcje dobrobytu społecznego.
Zasadniczym celem konferencji jest prezentacja osiągnięć naukowych i ewaluacja obecnego stanu rozwoju badań nad nowymi horyzontami myśli ekonomicznej w kontekście efektywności gospodarczej oraz sprawiedliwości społecznej oraz określenie współczesnych wzorców i trendów rozwoju ładu społeczno-gospodarczego w XXI wieku. Ważne w tym kontekście będzie wskazanie wpływu systemu regulacji, polityki makroekonomicznej i społecznej oraz powiązań międzynarodowych na realizację przez państwo funkcji dobrobytu społecznego w wybranych krajach.
Koncentrując się tylko na niektórych – fundamentalnych – problemach społecznych i gospodarczych, dotyczących zwłaszcza Polski i Słowacji, można zrewidować swoje dotychczasowe rozumienie i kształtowanie współczesnej rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Poszukiwanie i formułowanie nowego paradygmatu teorii ekonomii oraz propozycje aplikacji efektywnej polityki gospodarczej stanowić będą główny przedmiot dyskusji panelowych podczas konferencji.
Należy również dodać, iż przegląd literatury wskazuje, że kilka ostatnich dekad jest okresem ożywionego rozkwitu licznych koncepcji oraz modeli ekonomicznych uwzględniających rolę przedsiębiorczości w rozwoju gospodarczym.
Przedsiębiorczość stanowi jeden z wątków badawczych w naukach ekonomicznych. W literaturze prezentowane są różne teorie łączące przedsiębiorczość ze wzrostem gospodarczym, np. teorie bogactwa, teorie oparte na wiedzy oraz teorie oparte na technologii. Pomimo licznych koncepcji wyraźnie widać fragmentaryczność wiedzy naukowej w tym zakresie, stąd opierając się na dotychczasowym dorobku, należy nadal poszukiwać holistycznego rozwiązania dla zależności pomiędzy przedsiębiorczością a rozwojem społeczno-gospodarczym, który odpowiadałby restrykcjom ekonomii głównego nurtu.
Podsumowując, należy stwierdzić, iż istnieje pilna potrzeba przeprowadzenia pogłębionej refleksji naukowej nad metodami i instrumentami rozwoju ekonomii w ujęciu teoretycznym i praktycznym. Na tej podstawie, podczas debaty zostanie dokonana próba odpowiedzi na pytania:
- jaką rolę powinno odgrywać państwo we współczesnej gospodarce światowej?,
- na ile obecny ład społeczno-gospodarczy w XXI wieku jest efektywny i/lub sprawiedliwy?
- w jakim stopniu przedsiębiorczość i innowacje stanowią czynniki wzrostu endogenicznego?
Zagrożenia w rozwoju ekonomii (w tym przedsiębiorczości) są obecnie bardzo poważne, a procesy globalizacyjne stwarzają podatny grunt do kwestionowania obecnych trendów rozwoju w kierunku efektywnego i sprawiedliwego rozwoju. To wszystko rodzi kolejne pytania – na ile tego rodzaju zjawiska są problemem przejściowym, a na ile początkiem nowego, niebezpiecznego procesu, co także będzie przedmiotem konferencji.
Ponadto konferencja ta będzie mieć szczególny charakter, gdyż oprócz niewątpliwych wartości poznawczych, jakie wniesie ona do nauk ekonomicznych, będzie niezwykłą okazją do uwidocznienia dotychczasowych osiągnięć i doświadczeń płynących z podwójnego jubileuszu. Z jednej strony odbędą się obchody 45-letniej polsko-słowackiej współpracy naukowo-dydaktycznej, połączone z prezentacją historii i tradycji Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Uniwersytetu Ekonomicznego w Bratysławie. Z drugiej strony konferencja będzie okazją do przedstawienia dorobku naukowo-organizacyjnego Katedry Przedsiębiorczości i Innowacji Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, która w tym roku obchodzi Jubileusz 25-lecia swojej działalności.